- Strona główna
- Grupa PP
- Poczta Polska
- Nasza historia
Od tradycji do nowoczesności
Od ponad 465 lat dostarczamy to, co dla Was ważne, abyście byli jeszcze bliżej siebie. Bohatersko wspieramy Was w trudnych i smutnych momentach. Towarzyszymy także w tych wypełnionych radością. Dziś skracamy dystans, aby dostarczać przesyłki Waszym bliskim w każdym zakątku Polski i poza granicami kraju. Jesteśmy z Wami zawsze tam gdzie tego oczekujecie i kiedy nas potrzebujecie.
466 lat razem z Wami. Poznaj naszą historię
1558
Królewski rodowód
1647-1772
Poczta królów elekcyjnych
1795-1918
Pod zaborami
1918-1939
Reaktywacja poczty po odzyskaniu niepodległości
1939
Wybuch II wojny światowej i obrona Poczty Gdańskiej
1939-1944
Pod okupacją
1944
Poczta Powstańcza
1945-1949
Odbudowa sieci pocztowo–telekomunikacyjnej w Polsce Ludowej
1987-2009
Czas zmian i reform
2012-2018
Od tradycji do nowoczesności
2021-2024
Cyfrowa rewolucja
1558
Królewski rodowód
Za datę powstania polskiej poczty uznaje się 18 października 1558 roku, kiedy to król Zygmunt II August ustanowił stałe połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją przez Wiedeń za pomocą poczty, czyli koni rozstawnych. Głównymi przyczynami powołania nowej instytucji były chęci uniezależnienia się od poczty cesarskiej i faktorii rodziny Fuggerów z Augsburga oraz stworzenie stałego korytarza informacyjnego dla kontaktów dyplomatycznych i handlowych z innymi krajami europejskimi.
Wielu historyków uważa, że monarcha utworzył pocztę ze względu na odzyskania tzw. sum neapolitańskich, czyli spadku po otrutej w 1557 roku matce Bonie Sforzy. Dobra, które starał się odzyskać Zygmunt August, przypadły na mocy sfałszowanego testamentu dłużnikowi Bony, księciu Filipowi II Hiszpańskiemu. W celu skutecznego odbioru majątku król potrzebował sprawnego systemu komunikacji. Monarcha stale korespondował z przedstawicielami dworów europejskich, u których szukał poparcia dla swojej sprawy. Mimo tego, że spadku nigdy nie udało się odzyskać to spór o sumy neapolitańskie leży u podstaw polskiej poczty.
Pierwszym zarządcą nowej instytucji pocztowej został jeden z dworzan Zygmunta Augusta, pochodzący z włoskiego Piemontu Prospero Provana. Nowo powstała instytucja miała na wzór swoich europejskich odpowiedników zajmować się zarówno tradycyjną korespondencją, jak i przewozem towarów oraz osób. W swoich początkach polska poczta miała charakter silnie królewski. To władca opłacał posłańców, utrzymanie koni oraz pensję poczmistrza. Wraz z upływem czasu Provana realizował nie tylko zadania przydzielone mu przez Zygmunta Augusta, ale również zlecenia od kupców i możnowładców, co przyczyniło się do rozwoju systemu pocztowego.
Jedna z intryg na królewskim dworze doprowadziła w 1562 roku do zmian w zarządzie poczty. Król odwołał ze stanowiska Prospero Provanę i powierzył kierownictwo Krzysztofowi Taksisowi, reprezentującemu jedną z najbardziej wpływowych rodzin europejskich, która kontrolowała całą komunikację międzynarodową. To właśnie w tym czasie nastąpiła pierwsza reforma polskiego systemu pocztowego i utworzyła się struktura, którą możemy nazwać Pocztą Polską.
1647-1772
Poczta królów elekcyjnych
Jednym z największych reformatorów Poczty Polskiej był król Władysław IV Waza. Widział on w administracji pocztowej wielki potencjał i prowadził działania mające na celu rozwój instytucji. Władca upatrywał w poczcie instytucję kulturalną, która poza informacjami dystrybuowała idee. 2 maja 1647 roku na Sejmie w Warszawie ustanowiono nową ordynację pocztową, która polegała na zobligowaniu miast do płacenia ¼ dochodów na rzecz poczty. Władysław IV ustanowił w ten sposób stały podatek pocztowy – quadruplę. Docelowo chciał stworzyć urzędy pocztowe w każdym mieście powyżej czterech tysięcy mieszkańców. Władca wyraźnie podkreślał narodowy charakter polskiej poczty, która za jego panowania przestała był instytucją królewską, a stała się instytucją państwową.
Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nastąpiła reorganizacja poczty. Oparto ją na zasadach handlowych. Poczta stała się dostępna dla wszystkich, gwarantowała tajemnicę korespondencji. Wprowadzono pieczęcie i stemple.
Utworzenie regularnej poczty zmieniło jej rolę. Przestała być ona narzędziem do realizacji królewskich aspiracji i stała się Instytucją, która w głównej mierze służyła Państwu i jego obywatelom.
Utworzenie w Polsce instytucji pocztowej umożliwiło włączenie Korony do sieci regularnych połączeń międzynarodowych. Rozwój administracji i kolejne reformy były możliwe wyłącznie dzięki sprawnej komunikacji, którą gwarantowała Poczta Polska. Nadanie poczcie charakteru państwowego osadziło ją na stałe w roli aktywnego uczestnika reaktywacji niepodległościowej po 1918 roku.
1795-1918
Pod zaborami
24 października 1795 roku Rzeczpospolita zniknęła z map Europy. Monarchowie Cesarstwa Rosyjskiego, Królestwa Prus oraz Cesarstwa Austrii dokonali III rozbioru Polski. Poczta znalazła się wówczas w rękach zaborców, pełniąc głównie funkcję administracyjną. Ziemie polskie weszły pod zwierzchnictwo poczt państw zaborczych z ich regulacjami prawnymi.
Proces organizowania poczty porozbiorowej rozpoczął się w 1807 roku, wraz z utworzeniem przez Napoleona Księstwa Warszawskiego. Swoją działalność rozpoczyna wówczas poczta wojskowa, a na ulicach Warszawy pojawiają się pierwsze skrzynki pocztowe (do powszechnego użytku skrzynki weszły w Polsce dopiero w 1854 roku). Uwarunkowania polityczne wzmocniły rolę połączeń z krajami Europy zachodniej. Już w 1807 roku Cesarz Francuzów zreorganizował poczty w podległych sobie krajach. Zlikwidował system Taxisów oraz komunikację terytorialną.
Pierwszym zarządcą nowopowstałej administracji został Ignacy Zajączek. Poczta początkowo była instytucją niezależną, podlegającą bezpośrednio Fryderykowi Augustowi. Zmiany sytuacji politycznej i osłabienie pozycji monarchy doprowadziły w 1810 roku do przejścia administracji pocztowej pod zwierzchnictwo ministra spraw wewnętrznych.
Na terenie Księstwa Warszawskiego funkcjonowało 150 placówek pocztowych – pocztamtów (urzędów pocztowych) i stacji pocztowych (poczthalterii i stacji ekspedycyjnych), zatrudniających około 1000 pracowników (głównie pocztmistrzów, pocztylionów oraz poczthaltierów).
Nieudana kampania moskiewska Napoleona doprowadziła do tego, że administracja pocztowa na ziemiach polskich przeszła pod jurysdykcję Prus.
W 1815 roku na Kongresie wiedeńskim zapadła decyzja o utworzeniu Królestwa Polskiego. Poczta nawiązywała wówczas do tradycji stanisławowskich i posiadała pełną autonomię.
W 1816 roku istniało 178 placówek pocztowych: 25 pocztamtów i 153 stacje. Poczty zostały podzielone pod względem sposobu odbywania jazdy na dwa rodzaje: poczty zwykłe oraz poczty specjalne. Do pierwszej grupy zaliczały się poczty piesze, dostarczające korespondencję i gazety na bocznych traktach; poczty konne, zatrudniające kurierów jadących wierzchem na koniach; poczty wózkowe, posługujące się lekkim dwukołowym powozem zaprzęgniętym w jednego konia (przewoziły korespondencję i przesyłki pod opieką pocztyliona) oraz poczty wozowe, zajmujące się przewozem osób oraz transportów kupieckich. Grupa poczt specjalnych dzieliła się na sztafety – przyspieszone poczty konne (obsługiwane z pierwszeństwem) i ekstra-poczty odbywające kursy na specjalne żądanie podróżnych.
Sytuacja poczty uległa zmianie po wybuchu powstań narodowowyzwoleńczych. Pracownicy placówek pocztowych wspierali powstańców listopadowych i styczniowych. Rządy carskie zdecydowały o wcieleniu administracji komunikacyjnej pod zwierzchnictwo Petersburga. Komunikacja na ziemiach polskich funkcjonowała w ramach Okręgu Pocztowego Zachodniego.
Warty odnotowania jest fakt, że w 1912 roku na dawnych ziemiach Królestwa Polskiego funkcjonowało już prawie 800 placówek pocztowych.
Poczta Polska odrodziła się dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku.
1918-1939
Reaktywacja poczty po odzyskaniu niepodległości
Początki polskiej poczty po I wojnie światowej związane były ściśle z działalnością Rady Regencyjnej. Na mocy dekretu „O tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim” z 1918 roku działalność pocztowa została podporządkowana Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Dzięki działaniom nowych władz, które widziały w poczcie główny organ łącznościowy, instytucja nabrała charakteru narodowego.
5 lutego 1919 roku Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał Dekret powołujący do życia Ministerstwo Poczt i Telegrafów. Prezydent Ministrów – ówczesny premier, Jędrzej Moraczewski, na pierwszego ministra nowego resortu powołał Tomasza Arciszewskiego.
Kiedy nowym premierem został powracający ze Stanów Zjednoczonych, Ignacy Jan Paderewski, Ministrem Poczt i Telegrafów ustanowiono wówczas Huberta Ignacego Linde. Nowy minister znacznie przyczynił się do odbudowy polskiego systemu łącznościowego. Za jego kadencji nawiązano liczne stosunki międzynarodowe, uruchomiono administrację terenową, zapewniono ciągłość obsługi przez jednostki eksploatacyjne, ustalono zakres usług świadczonych przez pocztę oraz powołano do życia instytucje pocztowe, które podlegały bezpośrednio pod nowy resort rządowy – Pocztową Kasę Oszczędności, Główną Składnicę Materiałów Pocztowo – Telegraficznych, Izbę Kontroli Rachunkowej Poczt i Telegrafów oraz Muzeum Poczty i Telekomunikacji.
Początki funkcjonowania Polski Odrodzonej to niezwykle burzliwy okres. Ciągłe konflikty zbrojne i ruchomość polskich granic uniemożliwiały usystematyzowanie pocztowej administracji terenowej. Dopiero w marcu 1922 roku możliwe było wprowadzenie jednolitego statutu organizacyjnego.
5 grudnia 1923 roku rząd postanowił rozwiązać Ministerstwo Poczt i Telegrafów. Decyzja ta była uwarunkowana ciężką sytuacją finansową kraju. Na mocy Ustawy o poczcie, telegrafie i telefonie z 3 czerwca 1924 roku sprawy poczt i telegrafów powierzono Ministerstwu Przemysłu i Handlu, przy którym utworzono Generalną Dyrekcję Poczt i Telegrafów.
Dzięki staraniom rządu Marszałka Józefa Piłsudskiego, na mocy Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej, Ignacego Mościckiego, z 19 stycznia 1927 roku w sprawie ustanowienia urzędu Ministra Poczt i Telegrafów wskrzeszono dawny resort. Poczta Polska umocniła swoją pozycję i rozpoczęła nowy etap działalności.
1939
Wybuch II wojny światowej i obrona Poczty Gdańskiej
Na mocy traktatu wersalskiego Poczta posiadała urząd pocztowy w Wolnym Mieście Gdańsku przy Placu Heveliusza. Mieściła się w nim m.in centrala telefoniczna z bezpośrednim połączeniem do Polski. Szacuje się, że we wrześniu 1939 w gdańskim oddziale Poczty Polskiej pracowało nieco ponad 100 osób. Większość pocztowców należała do polskiej organizacji paramilitarnej – Związku Strzeleckiego. W jej ramach i zgodnie z jej statutem organizacyjnym byli szkoleni bojowo na kursach w Polsce. Od kwietnia 1939 roku dowództwo przejął ppor. Konrad Guderski, przysłany do Gdańska przez Sztab Główny Wojska Polskiego. Zajął się on dodatkowym szkoleniem bojowym pocztowców oraz przygotowaniem gmachu do obrony. W tym celu wycięte zostały drzewa otaczające gmach poczty oraz zabezpieczone wejście do budynku. W połowie sierpnia załogę poczty wzmocniono dziesięcioma pracownikami, którzy zostali oddelegowani z oddziałów w Gdyni i w Bydgoszczy.
Atak na Pocztę Polską rozpoczął się o godz. 4:45, równocześnie z rozpoczęciem ostrzału Westerplatte przez pancernik „Schleswig-Holstein”. Wcześniej, ok. godz. 4:00, budynek pozbawiono prądu oraz wszelkich połączeń telefonicznych.
W skład atakujących sił niemieckich wchodziły: specjalny oddział gdańskiej Policji Porządkowej (Schutzpolizei) oraz pododdziały SS Wachsturmbann „E” i SS-Heimwehr Danzig. Oddziały te dysponowały oprócz broni ręcznej trzema samochodami pancernymi ADGZ. Atakiem dowodził SS-Untersturmführer Alfred Heinrich.
W gmachu Poczty Polskiej w chwili ataku przebywało 43 pocztowców tegoż oddziału, 10 pocztowców delegowanych z Gdyni i z Bydgoszczy oraz jeden kolejarz polski z Gdańska. Dysponowali oni trzema lekkimi karabinami maszynowymi Browning wz. 1928, pistoletami i karabinami oraz pewną liczbą granatów ręcznych. Poza tym w budynku przebywali jeszcze dozorca domu, jego żona i ich 10-letnia wychowanica. Pracowników, którzy mieli podjąć pracę o godzinie 8:00, zatrzymał przed budynkiem kordon policji.
Według założeń opracowanych przez Sztab Główny Wojska Polskiego pocztowcy mieli się utrzymać przez ok. 6 godzin, do czasu przybycia z odsieczą wydzielonych poddziałów Armii „Pomorze”. Pocztowcom, w przeciwieństwie do dowódcy załogi Westerplatte, nie przekazano informacji o wycofaniu Korpusu Interwencyjnego z Pomorza, ani nie odwołano polecenia obrony.
Pierwszy atak niemiecki zakończył się niepowodzeniem; zostali odparci. Podczas tej próby śmiertelną ranę odniósł jego dowódca – SS-Untersturmführer, Alfred Heinrich. Równocześnie został odparty atak od strony Urzędu Pracy, gdzie zostały wybite dziury w ścianach. Tu z kolei śmierć poniósł (od wybuchu własnego granatu, którym zlikwidował grupę Niemców atakujących przez dziurę w ścianie) dowódca obrony ppor. Konrad Guderski.
Około godz. 11:00 niemieckie siły atakujące zostały wzmocnione dwoma lekkimi działami kalibru 75 mm. Pomimo tego drugi atak także zakończył się niepowodzeniem napastników.
Około godz. 15:00 niemiecki nowy dowódca ataku zarządził przerwę w szturmie i dał pocztowcom dwie godziny na kapitulację. Równocześnie została sprowadzona haubica kal. 105 mm, a saperzy wykonali podkop pod ścianą poczty, w którym założyli 600-kilogramowy ładunek wybuchowy. Po upływie ultimatum (o godz. 17:00) ładunek został odpalony burząc część ściany budynku, a oddziały niemieckie przy wsparciu już trzech dział ruszyły do szturmu zajmując część budynku pocztowego. W tym czasie obrona została ograniczona do piwnic, gdzie przed ostrzałem schronili się obrońcy.
Około godz. 18:00 pod pocztę sprowadzono motopompy, którymi do piwnic Niemcy wpompowali benzynę podpaloną następnie przy pomocy miotaczy ognia. W wyniku tych działań żywcem spłonęło prawdopodobnie pięciu pocztowców .
O godz. 19:00 obrońcy podjęli decyzję o kapitulacji. Jako pierwszy z płonącego budynku wyszedł dyrektor dr Jan Michoń. Mimo że niósł tylko białą flagę został przez napastników zastrzelony. Wychodzący za nim naczelnik poczty Józef Wąsik został żywcem spalony miotaczem płomieni.
Z budynku udało się uciec sześciu pocztowcom. Dwóch z nich aresztowano już 2 września i osadzono z pozostałymi obrońcami; pozostała czwórka zdołała uciec i przeżyć wojnę.Pozostali obrońcy zostali aresztowani i umieszczeni najpierw w gmachu Prezydium Policji w Gdańsku (28 osób), a rannych i poparzonych (16 osób) umieszczono w szpitalu miejskim. Spośród osób odesłanych do szpitala w wyniku obrażeń zmarło 6 osób. Najmłodszą ofiarą ataku na pocztę była 10-letnia Erwina Barzychowska, wychowanica dozorcy i jego żony. Silnie poparzona miotaczem płomieni (przy próbie opuszczenia gmachu poczty) zmarła w szpitalu po 7 tygodniach.
1939-1944
Pod okupacją
Z chwilą wybuchu wojny łączność cywilną przyporządkowano do systemu obronnego kraju. We wrześniu służbę teletechniczną pełniły: 43 rejonowe urzędy telefoniczno–telegraficzne, 6 urzędów radiokomunikacyjnych, około 240 nadzorów teletechnicznych przy urzędach obwodowych oraz Główny Urząd Telekomunikacyjny w Warszawie. Już w pierwszych dniach II Wojny Światowej łącznościowcy ruszyli do walki. Do historii przeszły zwłaszcza: obrona Poczty Gdańskiej i ich walki w obronie Warszawy oraz twierdzy Modlin.
Po zakończeniu kampanii wrześniowej, z ziem Polski centralnej i południowej utworzono Generalne Gubernatorstwo, ustanawiając niemiecki porządek administracyjny. Rozporządzeniem gubernatora Franka z października 1939 powołana została Niemiecka Poczta Wschód (Deutsche Post Osten), która przejęła cały majątek i prawa Poczty Polskiej. W jej placówkach obowiązywało prawo pocztowo–telegraficzne III Rzeszy. Przesyłanie listów ludności cywilnej, za pośrednictwem poczty niemieckiej, wznowiono dopiero w połowie listopada 1939. Korespondencja podlegała cenzurze.
W okresie II Wojny Światowej Poczta Polska wznowiła działalność w Wielkiej Brytanii. W kwietniu 1941 roku podjęto rozmowy z brytyjskim MSW w sprawie emisji przez rząd polski znaczków pocztowych i przystąpiono do prawnego uregulowania działalności naszej poczty. Zgodnie z postanowieniami Międzynarodowej Konwencji Pocztowej, rząd Rzeczypospolitej miał prawo uruchamiania placówek na statkach handlowych i okrętach wojennych stanowiących część terytorium państwa polskiego. Morskie agencje pocztowe dostarczały korespondencję do adresatów na terenie Wielkiej Brytanii, państw zaprzyjaźnionych oraz neutralnych. W lipcu 1945, w związku z likwidacją Ministerstwa Przemysłu, Handlu i Żeglugi, zakończyły działalność agencje pocztowe na okrętach wojennych i statkach handlowych.
U schyłku roku 1940 rząd w Londynie powołał Głównego Delegata na Kraj, któremu powierzono utworzenie i rozbudowę administracji podziemnej. Wysłannik realizował swoje zadania przy pomocy delegatury dzielącej się na szereg departamentów, w tym Poczt i Telegrafów, którego struktura opierała się na organizacji PPTiT sprzed 1939.W okresie okupacji hitlerowskiej polska poczta była organizacją tajną, instytucją o charakterze wojskowym nieobsługująca ludności cywilnej. Dopiero w okresie powstania warszawskiego mogła działać jako instytucja użyteczności publicznej. Dowództwo powierzyło jej obsługę harcerzom. Straty resortu łączności, w wyniku działań wojennych na ziemiach polskich, oszacowano na ponad miliard przedwojennych złotych. Sieć placówek została zniszczona w ponad 70%, a budynki pocztowe i telekomunikacyjne oraz linie i urządzenia w 79%, stracono też 90% środków przewozowych.
1944
Poczta Powstańcza
Historia Harcerskiej Poczty Polowej (HPP) jest ściśle związana z działalnością Poczty Polowej Armii Krajowej. Łączność konspiracyjna w strukturach Państwa Podziemnego należała do najbardziej rozbudowanych pośród podziemnych organizacji państw okupowanej Europy.
Pasieka, czyli Komenda Główna Szarych Szeregów była miejscem, w którym swoją działalność rozpoczęła Harcerska Poczta Polowa. 6 sierpnia oficjalnie utworzono HPP w jej pierwszym oddziale przy ul. Wilczej 41.
Na mocy porozumienia Naczelnika Głównej Kwatery Harcerstwa z Komendą Warszawskiego Okręgu AK, utworzono Główną Pocztę Harcerską i jej placówki w wyzwolonych dzielnicach miasta. Do obiegu wprowadzono kartki pocztowe oraz przyjmowano listy w stanie otwartym, stemplowane datownikiem Poczty Polskiej, po ocenzurowaniu doręczane adresatom. Rozkaz nr 14 dowódcy Powstania gen. Antoniego Chruściela „Montera” z 11 sierpnia stanowił m.in.: „Dnia 6 bm. została uruchomiona z inicjatywy harcerzy poczta polowa… Poczta polowa podlega cenzurze wojskowej… Cała treść korespondencji nie powinna przekraczać 25 słów.
Przesyłki obsługiwane były nieodpłatnie. Jednak ludność cywilna bardzo często wymieniała otrzymane listy na żywność lub odzież, dostarczane później przez harcerzy najbardziej potrzebującym.
Równolegle z HPP powstawała Poczta Polowa AK, którą kierował mający za sobą długoletni staż jako pocztowiec i łącznościowiec, major Maksymilian Broszkiewicz ps. „Embicz”. 30 sierpnia 1944 roku na mocy rozkazu pułkownika Chruściela ps. „Monter”, harcerska służba łącznościowa została formalnie włączona w struktury PP AK.
Mimo braku dokładnych danych dotyczących wysiłku poczty polowej (HPP oraz PP AK), tj. ilości wyekspediowanych przesyłek, przyjmuje się, że pocztowcy z HPP przenieśli w czasie powstania warszawskiego 200 000 przesyłek. Według tych szacunków służba pocztowa roznosiła dziennie około 6000 listów.
1945-1949
Odbudowa sieci pocztowo–telekomunikacyjnej w Polsce Ludowej
Ze względu na niewyjaśnioną do lipca 1945 roku sprawę zachodnich granic Polski, uruchamianie placówek pocztowych nie mogło wyprzedzać działalności oficjalnych urzędów i instytucji władz polskich.
Do końca grudnia 1944 liczba wszystkich placówek w kraju wynosiła 614, w tym 382 agencje i 232 urzędy. Największą ich liczbą dysponował okręg lubelski, który reaktywował 14 urzędów obwodowych. 1 września 1945 roku rozszerzono zakres usług do poziomu sprzed września 1939.
W pierwszych latach powojennych w zasadzie żadna placówka pocztowa nie dysponowała sprzętem w postaci datowników, plombownic czy stempli. Używano przedwrześniowych pieczęci urzędowych z orłem w koronie, kasowników poniemieckich i stempli gumowych z nazwą urzędu. Datę nadania przesyłki dopisywano odręcznie. Brakowało też znaczków, więc usługi pocztowe opłacano gotówką.
Ze względu na zniszczone drogi, mosty i linie kolejowe, najszybszym środkiem dostarczania przesyłek były samoloty lotnictwa cywilnego. Niestety utrzymywały one połączenia tylko pomiędzy większymi miastami. Na krótszych trasach wykorzystywano samochody i motocykle. W miarę oddawania do użytku publicznego naprawionych linii kolejowych, sukcesywnie wprowadzano połączenia ambulansowe i konwoje pocztowo–kolejowe. Pierwsze takie kursy ruszyły 16 sierpnia 1944 roku na szlaku Lublin–Rozwadów.
Podstawowym zadaniem Poczty Polskiej do 1945 roku było odbudowanie sieci łączności oraz osiągnięcie przedwojennego rozmiaru usług.
1987-2009
Czas zmian i reform
Momentem zwrotnym w działalności firmy był rok 1987. PPTiT stało się samodzielną jednostką o zasięgu ogólnokrajowym. Łączność uzyskała pełną samodzielność, a współdziałanie z Dyrekcją Generalną miało się opierać na przepisach prawa cywilnego i działaniu mechanizmów ekonomicznych. PPTiT miała odtąd funkcjonować na zasadach działania przedsiębiorstwa wielozakładowego.
29 grudnia 1988 roku Minister Transportu, Żeglugi i Łączności zatwierdził statut jednostki państwowej, regulujący jej działalność w nowej strukturze organizacyjnej. Według zmienionych zasad Dyrektor Generalny (powoływany przez ministra) reprezentował przedsiębiorstwo na zewnątrz, ustalał jego strukturę wewnętrzną oraz zadania.
W 1991 roku drogi Poczty Polskiej i Telekomunikacji rozeszły się. Tak zakończyła się wspólna historia państwowej jednostki: Poczta Polska, Telegraf i Telefon. W kolejnych latach Poczta funkcjonowała jako Państwowe Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej, by w 2009 roku przekształcić się w Spółkę Akcyjną, która w całości należy do skarbu państwa.
Największym wyzwaniem dla Poczty Polskiej okazała się działalność na zliberalizowanym rynku. Pojawiły się nowe podmioty świadczące usługi kurierskie, a 1 stycznia 2013 roku zniesiono monopol Poczty Polskiej na przesyłki lżejsze niż 50g.
2012-2018
Od tradycji do nowoczesności
XXI pierwszy wiek przyniósł nowe wyzwania dla rynku pocztowego. Zjawisko e-substytucji, czyli korzystania z elektronicznych form komunikacji, zmusiło wszystkie poczty na świecie do nowego zdefiniowania swoich celów strategicznych. Nadeszły czasy, w których usługi muszą być dostosowane się do potrzeb klientów, którzy na co dzień korzystają z internetu.
W 2012 utworzono Spółkę Poczta Polska Usługi Cyfrowe, która w latach 2013-2014 uruchomiła takie produkty, jak: neokartka, neolist, neoznaczek czy neofaktura. W ten sposób najbardziej tradycyjne usługi pocztowe są również dostępne elektronicznie i w internecie. Poczta Polska dzisiaj oferuje także elektroniczne rozwiązania do tradycyjnych usług listowych i paczkowych takie jak elektroniczną wersję awizo, możliwość zaprojektowania swojego znaczka czy nadania paczki przez Internet.
W ostatnich latach głównym kierunkiem strategicznym Poczty jest rozwój usług na rynku kurierskim. To ukłon w stronę klientów związanych z handlem internetowym.
Zewnętrznym symbolem zmian zachodzących w Poczcie Polskiej jest nowa wizualizacja placówek. Poczta Polska zmieniła swój kolor – z niebieskiego na czerwony i złoty – nawiązując do tradycji poczty królewskiej. Firma rozpoczęła także proces zmian w sieci placówek pocztowych. Nowe placówki są tworzone według standardu obejmującego jednolitą kolorystykę, aranżację, wykończenie i funkcjonalność. Mają wydzielone strefy: pocztową (listy, paczki, wpłaty i wypłaty), bankowo-ubezpieczeniową (konta, lokaty, polisy), handlową (np. kartki pocztowe czy prasa), w większych placówkach są także strefy samoobsługowe z urządzaniami do nadawania i odbioru przesyłek pocztowych.
W dobie odchodzenia od tradycyjnej korespondencji i postępującej cyfryzacji, Poczta Polska skupia się na wzmacnianiu najbardziej perspektywicznych obszarów – paczek, logistyki, finansów, usług międzynarodowych i usług świadczonych na rzecz administracji publicznej. Zgodnie z decyzją Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z czerwca 2018 roku, Poczta Polska jest partnerem dla administracji publicznej w przygotowaniu do świadczenia i wdrożenia usług elektronicznego i hybrydowego dostarczania korespondencji na rzecz administracji publicznej (e-Doręczeń).
2021-2024
Cyfrowa rewolucja
W październiku 2021 roku Poczta Polska uruchomiła produkcyjnie Publiczną Usługę Rejestrowanego Doręczenia Elektronicznego (PURDE) oraz Publiczną Usługę Hybrydową (PUH). Od tego czasu niezmiennie realizuje usługi dla podmiotów z aktywnymi adresami do doręczeń elektronicznych (ADE), zgodnie z obowiązującymi przepisami i wymaganiami.
Zaletą usługi e-Doręczeń jest dostęp do wszystkich urzędowych dokumentów w jednym bezpiecznym miejscu. Służy do tego Skrzynka Doręczeń (SD), która w zależności od potrzeb może być osobista, służbowa lub dedykowana przedsiębiorcom. Każdy zainteresowany korzystaniem z e-Doręczeń ma do wyboru możliwość uwierzytelnienia się do usługi profilem zaufanym, e-dowodem lub mObywatelem.
Szybka wymiana elektronicznej korespondencji urzędowej możliwa jest dzięki Adresowi Doręczeń Elektronicznych (ADE) – aby posiadać ADE, należy złożyć wniosek o jego nadanie do ministra właściwego ds. informatyzacji. Można dokonać tego on-line przez stronę internetową gov.pl. Po utworzeniu ADE pozostaje tylko aktywacja oraz podanie adresu e-mail do notyfikacji i w pełni komfortowe użytkowanie wszystkich korzyści, które zapewnia usługa.
Od 2023 roku Poczta Polska umożliwia korzystanie z Q-Doręczeń (zmienione w 2024 roku na e-Polecony), czyli nowej usługi oferowanej w ramach e-Doręczeń, czyli rejestrowanych doręczeń elektronicznych. Z e-Poleconego mogą korzystać podmioty niepubliczne, czyli np. firmy, przedsiębiorcy, stowarzyszenia, adwokaci oraz osoby fizyczne w komunikacji pomiędzy sobą. Dotychczas z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego można było korzystać wyłącznie w komunikacji z podmiotami publicznymi – organy władzy publicznej, w tym administracji samorządowej.